Đông y chữa bệnh Quai bị
Bệnh Quai bị còn gọi là bệnh “Viêm tuyến nước bọt” hay bệnh “dịch ễnh ương” hay “bệnh sưng hai bên tai”, do độc tố của tuyến nước bọt đã gây ra truyền nhiễm do đường hô hấp cấp tính, đặc trưng của bệnh là sung không mủ, đau và phát sốt từ tuyến nước bọt dưới hai, còn gây ra các chứng bệnh tương tự cho các bộ phận như tổ chức tuyến dịch hoàn, buồng trứng hoặc hệ thống thần kinh, gan, thận và tim. Bệnh này thường hay xảy ra ở trẻ em, thường gặp ở tuổi từ 5-9 tuổi, có thể ở cả 4 mùa, nhưng phần nhiều ở mùa Đông – Xuân. Khi đã bị một lần thì có sức miễn dịch lâu dài, ít khi bị lại. Bệnh có thể gây ra viêm dịch hoàn, nặng có thể gây viêm não và bệnh cơ tim.
Trên lâm sang của Đông y có phân thành loại mới có biểu hiện của dịch (tức thời kỳ mới bắt đầu, một hoặc hai bên má có sưng nhẹ, hơi đau và có cảm giác sốt thì chữa bằng cách giải nhiệt trừ dịch, trừ tà khí mới thâm nhập), loại nặng hơn là đã sưng thành cột (tức tuyến nước bọt đã sưng to, sờ đến đã thấy cục rắn, đau nhiều, thậm chí nuốt không trôi, sốt cao không giảm, vật vã, bí đại tiện, nước tiểu vàng thẫm…thì phải chữa giải nhiệt trừ độc làm tan cục sưng).
I. Những điều cần biết
- Phải cách ly (sau khi hết sưng 5 ngày mới thôi), trong thời gian bị bệnh cố gắng không ra ngoài.
- Nếu bệnh nặng, cần nằm nghỉ cho tới khi sưng đã hoàn toàn tiêu tan.
- Những chất dịch tiết ra do tuyến nước bọt trong vòm miệng tăng lên, cần chú ý giữ vệ sinh vòm miệng, ăn xong phải đánh răng.
- Ăn uống cần thanh đạm, không ăn cay, tốt nhất là bằng thực phẩm loãng hay mềm, cần ăn nhiều rau tươi.
- Cần đảm bảo đủ chất dinh dưỡng.
- Đảm bảo đại tiện thông thoát.
- Tránh va chạm, đè vào chỗ đau, kẻo tà độc lan rộng, nếu bị sưng dịch hoàn hoặc âm nang thì phải đóng khố giữ chặt.
II. Đông y chữa bệnh Quai bị
1. Bài thuốc dân gian
- Rễ tươi cỏ phế cân thảo (rau phân chuột hay rau sợi mì) 15g sắc uống, ngày 2 lần.
- Rễ cây hạt dẻ 15g, hoa kim ngân 12g, hạ khô thảo 10g, cam thảo tươi 10g, sắc lên ngày uống 2 lần.
- Hoa cúc dại 15g, sắc nước uống thay trà, uống liền 7 ngày.
- Bồ công anh 30g, sắc lấy nước đặc, trước khi uống cho 5ml rượu trắng, ngày 1 lần, uống liền 3 ngày (trẻ em và phụ nữ có thai không cho rượu).
2. Chữa theo cách ăn
- Trứng vịt 2 quả, đường phiền 30g. Trước tiên cho đường phèn vào bát đun nóng chảy khuấy đều, đợi đường nguội rồi đập trứng vào trộn đều rồi cho hấp cách thủy, ngày ăn một lần, ăn liền trong 7 ngày.
- Lõi rau cải 3 cái, đậu xanh 60g, trước tiên luộc nhừ đậu xanh, sau cho lõi rau cải vào nấu nát ra, rồi ăn cho hết, ăn trong 7 ngày.
3. Chữa ngoài
- Lượng như ý kim hoàng tán đủ dùng, dùng giấm hoặc trà đặc trộn thành hồ, buộc vào chỗ đau, ngày thay thuốc 2 lần.
- Lượng vừa phải lục thần hoàn, cho ít giấm vào trộn thành hồ bôi đều lên chỗ đau, ngày vài lần.
- Lượng vừa phải bột thanh đại (phẩm xanh), dùng giấm trộn thành hồ bôi lên chỗ đau, ngày vài lần.
III. Những điều cần tránh
- Có người không biết đây là bệnh truyền nhiễm, không chú ý nghỉ ngơi và cách ly, sẽ không lợi cho nhanh lành bệnh và còn là nguồn lây cho người khác.
- Không chú ý vệ sinh vòm miệng, bệnh càng nặng thêm.
- Thuốc để chữa viêm tuyến nước bọt phần lớn là đắng và hàn,vì vậy người có thai và người già không được dùng.
- Người mang thai hãy tránh mầm mống lây bệnh, đặc biệt không nên tiếp xúc với người bệnh, phòng ngừa gây nên dị dạng đối với bào thai.
- Người bị bệnh này không được coi thường, phải kịp thời chữa ngày, có khi vì chữa nhầm hoặc không chữa, có thể dẫn đến viêm não và bệnh cơ tim…
Chú ý:
- Không tiếp xúc với người bệnh.
- Hàng ngày uống nước rễ cây hạt dẻ 30-60g thay nước trà.
- Rễ cây hạt dẻ 30g, nấm sơn từ 12g, liên kiều 24g, cam thảo 18g, cho 1 lít nước sắc lấy ½ lít, ngày uống 2 lần, mỗi lần 10ml.
- Rễ cây hạt dẻ chế thành dung dịch 30% bôi lên chỗ đau ngày vài lần.