Triệu chứng đau bả vai

Xương bả vai là một trong hai xương hình tam giác ở phần lưng trên của bạn ở mỗi bên cột sống. Chúng cho phép vai thực hiện nhiều chuyển động khác nhau, bao gồm di chuyển vai về phía trước và phía sau, xoay vai hoặc nâng và hạ vai.

Đau bả vai khác với đau vai hoặc đau giữa hai bả vai ở chỗ đau chỉ giới hạn ở xương bả vai hoặc các cơ và mô liên kết chuyển động và hỗ trợ chúng.

Các triệu chứng đau bả vai có thể cung cấp manh mối về nguyên nhân cơ bản. Chúng có thể bao gồm:

• Đau xương bả vai có thể âm ỉ, đau nhói, đau nhức, nóng rát, mãn tính hoặc di chuyển.
• Yếu ở cánh tay bị ảnh hưởng, đặc biệt là khi đưa tay lên cao.
• Khó khăn khi nâng cánh tay lên trên vai.
• Giảm phạm vi chuyển động ở vai bị ảnh hưởng.
• Tiếng kêu rắc rắc khi cử động vai.
• Tư thế nghiêng về phía bị ảnh hưởng.
• Có thể nhìn thấy phần nhô ra của xương bả vai.

Nếu bạn bị đau xương bả vai kéo dài hơn vài ngày, hoặc nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào sau đây hãy đến gặp bác sĩ chăm sóc sức khỏe:

• Cơn đau ở bả vai của bạn rất nghiêm trọng.
• Xương bả vai trông có vẻ bị dịch chuyển nghiêm trọng.
• Đau bả vai đi kèm với đau ngực hoặc tức ngực, khó thở và nhịp tim không đều hoặc nhanh.

Nguyên nhân gây đau bả vai

Nguyên nhân gây đau bả vai có thể rõ ràng, chẳng hạn như do chấn thương thể thao, hoặc có thể khó xác định. Nói chung, bất kỳ lúc nào cơn đau dữ dội, dai dẳng và xảy ra mà không có lý do rõ ràng, tốt nhất bạn nên đến gặp bác sĩ chăm sóc sức khỏe.

Dưới đây là bảy lời giải thích có thể cho cơn đau bả vai của bạn, bị phân chia theo bộ phận cơ thể hoặc tình trạng bệnh lý:

Tình trạng cơ bắp

Nguyên nhân phổ biến nhất gây đau xương bả vai liên quan đến các cơ kiểm soát xương bả vai hoặc các mô liên kết hỗ trợ xương bả vai. Cơn đau có thể chỉ xảy ra ở xương bả vai hoặc kèm theo đau ở các nhóm cơ khác, chẳng hạn như vai và lưng.

Các vấn đề liên quan đến cơ ảnh hưởng đến xương bả vai bao gồm:

• Căng cơ: Cơ bị căng quá mức do chấn thương hoặc sử dụng cơ bả vai quá mức.
• Căng thẳng: Khi bị căng thẳng quá mức, cơ vai và lưng có thể căng và co thắt, gây đau ở bả vai, vai, cổ hoặc lưng của bạn.
• Rách chóp xoay: Rách gân nối cơ với xương xung quanh khớp vai.
• Hội chứng gãy xương bả vai: Một tình trạng ảnh hưởng đến khớp nối xương bả vai với lồng ngực, gây đau và phát ra âm thanh lộp bộp (crepitus) khi xương bả vai được di chuyển.
• Hội chứng đau cân cơ: Một chứng rối loạn đau mãn tính ảnh hưởng đến các mô liên kết bao phủ các cơ ở các bộ phận khác nhau của cơ thể.
• Đau cơ xơ hóa: Một tình trạng chưa được hiểu rõ gây đau và nhạy cảm ở các bộ phận cụ thể của cơ thể (gọi là điểm nhạy cảm), bao gồm cả xương bả vai.

Tình trạng xương và khớp

Một số vấn đề về xương và khớp được biết là gây đau xương bả vai, bao gồm:

• Loãng xương: Một tình trạng liên quan đến lão hóa, khiến xương xốp, giòn, thường ảnh hưởng đến lưng trên và cột sống.
• Viêm xương khớp: Dạng viêm khớp phổ biến nhất, còn được gọi là "viêm khớp do hao mòn"; xương bả vai có thể bị ảnh hưởng trực tiếp hoặc cơn đau có thể xuất phát từ ngực, cột sống, vai hoặc xương sườn. 
• Hẹp cột sống: Việc thu hẹp không gian ở cột sống có thể chèn ép các dây thần kinh cột sống và gây đau đến các bộ phận khác nhau của cơ thể, bao gồm cả xương bả vai.
• Bệnh thoái hóa đĩa đệm: Một hoặc nhiều đĩa đệm giữa các xương cột sống (đốt sống) bắt đầu thoái hóa và bị chèn ép hoặc di lệch, có thể gây ra cơn đau ở cổ và vai. 
• Gãy xương bả vai: Mặc dù không phổ biến, nhưng xương bả vai đôi khi có thể bị gãy do ngã hoặc tai nạn.

Tình trạng tim

Đau bả vai cũng có thể là triệu chứng của một vấn đề tim nghiêm trọng, trong đó cơn đau xuất phát từ vai, bả vai hoặc khoảng cách giữa hai bả vai.

Chúng bao gồm các vấn đề về tim như: 

• Đau tim: Còn được gọi là nhồi máu cơ tim, khi một phần của tim chết do thiếu máu và oxy.
• Bóc tách động mạch chủ: Một vết rách ở mạch máu lớn nhất phục vụ tim gọi là động mạch chủ.
• Viêm màng ngoài tim.

Nếu bạn bị đau bả vai kèm theo đau ngực dữ dội hoặc cảm giác tức ngực dai dẳng và không thuyên giảm, hãy tìm kiếm sự chăm sóc khẩn cấp vì đây có thể là dấu hiệu của cơn đau tim.

Tình trạng phổi và ngực

Đau bả vai có thể do các vấn đề ảnh hưởng đến phổi, ngực (khoang ngực) hoặc thành ngực.

Những ví dụ bao gồm:

• Thuyên tắc phổi: Cục máu đông ở một chi (thường là ở chân) vỡ ra và di chuyển đến phổi.
• Tràn khí màng phổi: Phổi bị xẹp.
• Khối u Pancoast: Một khối u lành tính hình thành ở phía trên phổi. Nó thường gây đau ở vai, xương bả vai và cánh tay.
• Bệnh zona: Một bệnh nhiễm trùng do vi-rút gây ra do vi-rút thủy đậu tái hoạt động có thể gây đau nếu rễ thần kinh chi phối xương bả vai bị ảnh hưởng.

Tình trạng bụng và vùng chậu

Các vấn đề về bụng hoặc vùng chậu cũng có thể gây đau bả vai. Điều này là do cơ ngăn cách ngực với khoang bụng, được gọi là cơ hoành, chứa một mạng lưới các dây thần kinh có thể bị viêm và kích thích bởi các tình trạng như:

• Sỏi mật: Sự tích tụ mật cứng hình thành trong túi mật.
• Bệnh loét dạ dày tá tràng: Vết loét hở trên niêm mạc dạ dày, ruột non hoặc thực quản.
• Trào ngược axit: Là tình trạng axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
• Bệnh gan: Bao gồm các bệnh như viêm gan và xơ gan.
• Viêm tụy.

Sỏi mật, loét dạ dày, trào ngược axit và các bệnh về gan thường gây đau vai phải , trong khi viêm tụy thường gây đau vai trái.

Ung thư

Các khối u ác tính (ung thư) ở ngực hoặc vùng bụng trên cũng có thể gây đau bả vai. Chúng bao gồm các bệnh ung thư như:

• U lympho.
• Ung thư phổi.
• Ung thư trung biểu mô.
• Ung thư thực quản.
• Ung thư dạ dày.
• Ung thư gan.
• Ung thư tuyến tụy.

Di căn xương (ung thư ở một phần cơ thể lan đến xương) cũng có thể ảnh hưởng đến xương bả vai. Điều này đã được báo cáo với ung thư vú và gan. Nó cũng đã được báo cáo với ung thư đường tiêu hóa.

Chẩn đoán đau bả vai

Chẩn đoán đau xương bả vai bắt đầu bằng việc xem xét các triệu chứng, tiền sử bệnh lý và tiền sử gia đình cũng như kiểm tra sức khỏe toàn diện lưng, cổ và vai.

Bạn có thể sẽ được hỏi nhiều câu hỏi về cơn đau của mình, chẳng hạn như:

• Bả vai nào đau?
• Nó đã đau bao lâu rồi?
• Nó xuất hiện dần dần hay đột ngột?
• Gần đây bạn có thay đổi thói quen thể chất nào không?
• Cơn đau có xuất hiện khi thực hiện một số hoạt động nhất định không?
• Bạn có ngủ nghiêng về phía bị đau không?
• Bạn sẽ mô tả cơn đau của mình như thế nào?
• Điều gì làm cho cơn đau trở nên tồi tệ hơn?
• Điều gì làm cơn đau thuyên giảm?

Xét nghiệm

Bác sĩ sẽ yêu cầu các xét nghiệm để giúp thu hẹp các nguyên nhân có thể xảy ra, chẳng hạn như:

• Công thức máu toàn bộ (CBC): Một xét nghiệm máu thông thường có thể giúp phát hiện nhiễm trùng.
• Tốc độ lắng hồng cầu (ESR): Xét nghiệm máu phát hiện các dấu hiệu viêm chung.
• Protein phản ứng C (CRP): Xét nghiệm máu kiểm tra tình trạng viêm.
• Xét nghiệm chức năng gan (LFT): Một nhóm các xét nghiệm giúp phát hiện bệnh gan.

Các xét nghiệm và thủ tục bổ sung có thể được yêu cầu dựa trên kết quả của các xét nghiệm này.

Chẩn đoán hình ảnh

Nghiên cứu hình ảnh có thể được sử dụng để quan sát xương bả vai hoặc các cơ quan và cấu trúc trong khoang ngực và bụng.

Bao gồm các bài kiểm tra như: 

• Chụp X-quang ngực: Một kỹ thuật hình ảnh khiến bạn tiếp xúc với bức xạ ion hóa liều thấp.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Một kỹ thuật hình ảnh tổng hợp nhiều tia X để tạo ra các "lát" 3D của các cấu trúc bên trong.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Công nghệ sử dụng sóng từ và sóng vô tuyến mạnh để tạo ra hình ảnh có độ chi tiết cao về các mô mềm.
• Chụp cắt lớp phát xạ positron (PET): Một công nghệ hình ảnh chủ yếu được sử dụng để chẩn đoán ung thư.

Kiểm tra tim

Nếu bác sĩ lo lắng về trái tim của bạn, họ có thể yêu cầu các thủ tục về tim tại phòng khám, bệnh viện như:

• Điện tâm đồ (ECG): Một thiết bị không xâm lấn đo hoạt động điện của tim bạn trong một nhịp tim.
• Kiểm tra sức chịu đựng của tim: Đo chức năng tim của bạn khi chạy bộ trên máy chạy bộ hoặc đạp xe đạp cố định.

Điều trị đau bả vai

Theo Y học hiện đại

Việc điều trị đau bả vai phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản. Nếu liên quan đến căng cơ, RICE có thể hữu ích. RICE là từ viết tắt đại diện cho bốn bước điều trị quan trọng:

• Nghỉ ngơi: Không hoạt động mạnh ở phần lưng trên trong ít nhất hai ngày.
• Chườm đá: Đặt một túi nước đá lên vùng bị đau trong 20 phút, bốn đến tám lần một ngày.
• Nén: Quần áo nén có thể giúp giảm sưng.
• Nâng cao: Giữ xương bả vai cao hơn mức tim bằng cách kê chúng lên bằng một chiếc gối.

Liệu pháp nhiệt hoặc vật lý trị liệu cũng có thể hữu ích cho chứng đau bả vai liên quan đến cơ. 

Các loại thuốc chống viêm không kê đơn thường có thể giúp giảm bớt sự khó chịu ở bả vai. Tùy thuộc vào nguồn gốc cơn đau của bạn, bác sĩ cũng có thể kê toa thuốc tiêm steroid hoặc thuốc giãn cơ.

Tư thế khom lưng khi đứng hoặc ngồi ở bàn làm việc sẽ gây căng thẳng cho các cơ ở lưng trên, thường dẫn đến đau giữa hai bả vai. Khi đứng hoặc ngồi, hãy nhớ giữ thẳng lưng và tránh khom lưng. 

Đối với các nguyên nhân gây đau bả vai khác, việc điều trị sẽ khác nhau tùy theo nguyên nhân cơ bản. Điều này có thể bao gồm thuốc, phẫu thuật, vật lý trị liệu, kích thích dây thần kinh bằng điện hoặc phương pháp điều trị ung thư như xạ trị hoặc hóa trị.

Theo Y học cổ truyền

Trong Y học cổ truyền, đau vai thuộc phạm vi chứng tý. Nguyên nhân do phong hàn thấp, do khí trệ huyết ứ sau vận động sai tư thế, do thấp nhiệt hoặc can thận hư. Tuỳ theo nguyên nhân, khi điều trị dùng các phương pháp như điện châm, thủy châm, cứu ngải, giác hơi, xoa bóp bấm huyệt, thuốc dùng ngoài/ thuốc uống theo từng thể.

Chỉ định các phương pháp thủ thuật sẽ khác nhau trên từng người bệnh cụ thể gọi là cá thể hóa cho quá trình điều trị. Nhà thuốc Thọ Xuân Đường có những phương pháp hỗ trợ điều trị bảo tồn vừa an toàn lại vừa hiệu quả đang được ứng dụng chữa trị hiện nay:

Phương pháp cấy chỉ: Là phương pháp đưa chỉ tự tiêu vào huyệt nhằm duy trì sự kích lâu dài, qua đó tạo tác dụng điều trị như châm cứu, so với châm cứu kinh điển cấy chỉ có những ưu điểm là tiện lợi, tiết kiệm thời gian hơn, chỉ được cấy vào huyệt sẽ liên tục tạo ra kích thích.
Điện châm là phương pháp vận dụng kết hợp của y học cổ truyền (châm kim) và y học hiện đại (sử dụng dòng điện). Điện châm sử dụng một máy điện tử tạo ra dòng điện ở tần số thấp với các mục đích: Kích thích, điều khiển sự vận hành của khí huyết trong kinh mạch, đảm bảo hoạt động bình thường của cơ bắp, các dây thần kinh và các tổ chức, tăng cường dinh dưỡng cho các cấu trúc, tổ chức nơi điện châm.
Phương pháp cứu ngải: “Cứu” là dùng sức nóng tác động vào các huyệt vị, đường kinh. “Cứu ngải” là việc đốt dược liệu (lá ngải cứu khô) để thực hiện xông, tức dùng sức nóng tác động lên huyệt để kích thích, tạo nên phản ứng của cơ thể giúp phòng và điều trị bệnh.
Khí châm là phương pháp sử dụng máy phát sóng Terahertz có thể kích thích các kênh ion trong tế bào, tạo ra sự di chuyển của các ion qua màng tế bào. Có ứng dụng trong giảm đau bằng cách tác động lên hệ thần kinh; kích thích tế bào và mô, giúp chúng hoạt động hiệu quả hơn, và giảm viêm dẫn đến tăng tốc độ chữa lành. 
Phương pháp xoa bóp trị liệu: Sử dụng bàn tay, ngón tay tác động sâu vào mô cơ giúp giãn cơ, giảm đau nhức. xoa bóp có đặc điểm là dùng sự khéo léo và sức mạnh của đôi tay là chính để tác động lên huyệt, da thịt, gân khớp của người được xoa bóp cảm giác sảng khoái nhằm làm dịu đi chứng đau mỏi của cơ, khớp, thần kinh. Làm tăng tính đàn hồi của cơ, tăng khả năng làm việc, sức bền cơ và làm giãn những nhóm cơ đã bị co cứng lúc đó, xoa bóp trị liệu có tác dụng tốt, hiệu quả trong việc giảm đau, giãn cơ nói chung và đau mỏi vùng vai gáy nói riêng.

Đau bả vai là triệu chứng của nhiều bệnh cảnh khác nhau, nhiều nguyên nhân khác nhau. Cần phải có thăm khám của bác sĩ chuyên khoa để xác định đúng bệnh lý, từ đó có hướng điều trị phù hợp, dùng phương pháp y học cổ truyền để điều trị có thể dùng đơn lẻ hay kết hợp các phương pháp lại với nhau sẽ quyết định đến hiệu quả giảm đau, giãn cơ vùng cổ gáy góp phần cải thiện bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống.

BS. Đỗ Nguyệt Thanh (Thọ Xuân Đường)