KIỂM SOÁT CÁC TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH BẠCH CẦU BẰNG NHỮNG PHƯƠNG PHÁP TỰ NHIÊN

Bài đăng Tạp chí Người Cao tuổi số 44 (3397) ngày 13/3/2023

Bệnh bạch cầu không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa được, nhưng một số cách để tăng cường bảo vệ chống lại căn bệnh này bao gồm ăn uống lành mạnh, tập thể dục, tránh hút thuốc và tiếp xúc với chất độc.

Bệnh bạch cầu là một nhóm bệnh ung thư bắt đầu trong mô tạo máu, chẳng hạn như tủy xương và khiến một số lượng lớn các tế bào máu bất thường được sản xuất và xâm nhập vào máu. Bệnh bạch cầu có thể gây ra lượng hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu bất thường, dẫn đến thiếu máu, khả năng miễn dịch thấp và các triệu chứng lan rộng.

Các triệu chứng bệnh bạch cầu khác nhau tùy thuộc vào loại bệnh bạch cầu mà một người mắc phải (mãn tính, cấp tính). Các triệu chứng bệnh bạch cầu có thể bao gồm: Mệt mỏi, suy nhược, dễ bị nhiễm trùng, sụt cân, chán ăn, chảy máu và bầm tím nhiều hơn, sưng hạch bạch huyết, lá lách hoặc gan to và các triệu chứng khác.

Cả trẻ em và người lớn đều có thể mắc bệnh bạch cầu. Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân của bệnh bạch cầu không được biết. Các yếu tố góp phần bao gồm: Điều trị trước đó bằng xạ trị hoặc hóa trị, di truyền, tiếp xúc với hóa chất, hút thuốc, béo phì và tiền sử bệnh tật ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch.

Quản lý mệt mỏi và thiếu máu

Một số người trải qua các triệu chứng bệnh bạch cầu như kiệt sức nặng nề đến mức gây trở ngại cho các hoạt động hàng ngày, công việc và sức khỏe tinh thần của họ. Người bệnh có thể không điều trị được hoàn toàn sự mệt mỏi hoặc lấy lại toàn bộ năng lượng, nhưng một số phương pháp có thể hữu ích.

Nếu thiếu máu gây mệt mỏi, hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng về việc thay đổi chế độ ăn uống của người bệnh. Người bệnh nên đến gặp chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo rằng người bệnh đang tiêu thụ đủ calo, nước và chất dinh dưỡng để hỗ trợ phục hồi. Chế độ ăn uống của người bệnh có thể được điều chỉnh tùy thuộc vào các yếu tố như mức độ sắt trong huyết thanh, tổng khả năng liên kết với sắt, mức độ ferritin (protein trong tế bào dự trữ sắt), folate và vitamin B12. Suy dinh dưỡng và các tác dụng phụ hoặc triệu chứng (chẳng hạn như chán ăn, buồn nôn hoặc nôn) có thể do bản thân bệnh ung thư hoặc do điều trị ung thư. Điều này có thể thay đổi nhu cầu ăn uống của người bệnh, vì vậy hãy luôn đảm bảo giải quyết vấn đề này.

Một đánh giá chia sẻ của gia đình bệnh nhân hỗ trợ điều trị ung thư máu bằng thuốc nam 

của Thọ Xuân Đường chia sẻ trên trang Facebook cá nhân

Cố gắng duy trì hoạt động và tham gia vào các bài tập thú vị nếu có thể. Điều này có thể giúp người bệnh ngủ ngon hơn và giảm đau. Trước khi bắt đầu một chương trình tập thể dục, hãy luôn hỏi ý kiến ​​bác sĩ để đảm bảo an toàn.

Nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ loại thuốc nào người bệnh có thể đang dùng đang làm cho tình trạng mệt mỏi trở nên tồi tệ hơn (chẳng hạn như thuốc giảm đau). Bác sĩ có thể thay đổi liều lượng hoặc thử một loại thuốc khác phù hợp hơn.

Nếu mệt mỏi xảy ra với trầm cảm, hãy xem xét hỗ trợ tâm lý xã hội như liệu pháp hành vi nhận thức, kỹ thuật quản lý căng thẳng và các chiến lược đối phó khác.

Điều chỉnh thói quen ngủ của người bệnh để giúp có được một giấc ngủ ngon. Cố gắng không chợp mắt trong ngày quá 30 phút. Làm điều gì đó thư giãn trước khi đi ngủ chẳng hạn như tắm nước ấm hoặc tắm vòi sen, đọc sách, viết nhật ký hoặc thiền. Cố gắng duy trì chu kỳ ngủ - thức đều đặn bằng cách đi ngủ vào cùng một thời điểm mỗi đêm. Giữ cho phòng ngủ của người bệnh mát mẻ, yên tĩnh và tối. Tránh caffein, rượu hoặc thức ăn nhiều đường trước khi đi ngủ. Không thực hiện bất kỳ hoạt động nào trước khi đi ngủ có tiếp xúc với ánh sáng xanh, chẳng hạn như sử dụng máy tính hoặc điện thoại, trò chơi điện tử hoặc xem tivi.

Kiểm soát cơn sốt và buồn nôn

Những lời khuyên dưới đây có thể giúp người bệnh đối phó với các triệu chứng bệnh bạch cầu bao gồm sốt, buồn nôn, đau đầu và chán ăn:

• Cung cấp đủ nước. Đặt mục tiêu uống khoảng 2 lít nước mỗi ngày. Uống một cốc nước ít nhất 2 - 3 giờ một lần hoặc bất cứ khi nào người bệnh cảm thấy khát. Nước hydrogen ion kiềm là sự lựa chọn rất tốt để kiềm hóa cơ thể, giải độc nội môi và chống oxy hóa giúp đẩy lùi bệnh tật. Hạn chế uống rượu và caffein, những chất có tác dụng lợi tiểu và làm tình trạng mất nước trở nên trầm trọng hơn. Các loại đồ uống dưỡng ẩm khác cũng hỗ trợ hệ thống miễn dịch của người bệnh bao gồm trà thảo dược, trà với nước cốt chanh và mật ong manuka, nước ép rau củ tươi, nước hầm xương và nước dừa tươi.
• Đắp một miếng gạc mát lên trán, cổ hoặc bất kỳ vùng bị viêm nào để giảm đau và sưng. Làm điều này trong 10 – 15 phút, vài lần mỗi ngày cho đến khi vết sưng tấy giảm bớt. Thêm 1 – 2 giọt tinh dầu tràm trà hoặc tinh dầu kinh giới cay vào miếng gạc cũng sẽ giúp chống nhiễm trùng và viêm hạch bạch huyết.
• Hít tinh dầu bạc hà hoặc xoa vào cổ và ngực của người bệnh. Lưu ý tinh dầu xoa cần pha loãng với dầu nền.
• Hít thở không khí trong lành, mở cửa sổ và đi dạo bên ngoài.
• Nếu người bệnh buồn nôn, hãy ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày. Ngồi dậy khoảng một giờ sau khi ăn để giảm áp lực lên dạ dày. Cố gắng ăn ít nhất 3 giờ trước khi đi ngủ để giúp người bệnh dễ tiêu hóa.
• Hỗ trợ hệ thống miễn dịch của người bệnh với các chất bổ sung bao gồm: Vitamin C, hoàng kỳ, tỏi, gừng, chất bổ sung men vi sinh và axit béo omega-3.

Tìm hỗ trợ

Nếu người bệnh cảm thấy choáng ngợp, lo lắng hoặc chán nản về chẩn đoán của mình; đây là một phản ứng phổ biến khi được chẩn đoán mắc một căn bệnh nghiêm trọng. Cũng có thể thuốc chống ung thư có thể góp phần làm tăng cảm giác lo lắng, cô lập và trầm cảm. Người bệnh có thể nói về các triệu chứng bệnh bạch cầu với người có thể giúp đỡ, chẳng hạn như nhân bác sĩ, kỹ thuật viên trị liệu, người sống sót sau ung thư hoặc trưởng nhóm hỗ trợ ung thư; qua đó, người bệnh sẽ nhận được những lời khuyên hữu ích và có thêm động lực để chiến thắng bệnh tật.

Giảm căng thẳng và thực hành chăm sóc bản thân

Các bác sĩ khuyến nghị những cách sau để đối phó với những cảm giác khó khăn trong quá trình điều trị và phục hồi:

• Đừng tự cô lập hay đổ lỗi cho bản thân. Kết nối với mọi người và các hoạt động tách biệt với chẩn đoán ung thư của người bệnh.
• Đặt ra những mục tiêu nhỏ, có thể quản lý được cho bản thân khi người bệnh bắt đầu cảm thấy tốt hơn, chẳng hạn như nấu bữa tối, đi dạo, đi chơi với bạn bè.
• Cố gắng duy trì hoạt động nhẹ nhàng. Cân nhắc việc hít thở không khí trong lành khi đi dạo bên ngoài hoặc tham gia một lớp yoga nhẹ nhàng.
• Thực hiện bất kỳ hoạt động giảm căng thẳng nào khác giúp cải thiện tâm trạng của người bệnh, chẳng hạn như tập yoga, thiền và tập thở, dành thời gian bên ngoài, tham gia cộng đồng, sử dụng các loại tinh dầu như hoa oải hương, hoa cúc hoặc húng quế, tắm muối thảo dược trước khi tắm giường để thư giãn cơ, viết nhật ký, đọc sách…

Chăm sóc phòng ngừa

Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ cho chúng ta biết rằng “Có rất ít nguyên nhân liên quan đến lối sống hoặc môi trường gây ra bệnh bạch cầu ở trẻ em, vì vậy điều quan trọng cần biết là trong hầu hết các trường hợp, những đứa trẻ này hoặc cha mẹ của chúng không thể làm gì để ngăn ngừa những căn bệnh ung thư này.” Mặc dù không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa được bệnh bạch cầu, đặc biệt là ở trẻ em nếu yếu tố di truyền là nguyên nhân, nhưng việc thay đổi lối sống nhất định có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ở người lớn.

Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh và tránh các thực phẩm gây viêm. Bao gồm nhiều loại thực phẩm thô, đặc biệt là các loại trái cây và rau quả có màu sắc rực rỡ, trong bữa ăn của chúng ta mỗi ngày. Một chế độ ăn uống cân bằng cung cấp đủ chất lỏng, calo, protein, vitamin và khoáng chất và sắt cũng sẽ giúp giảm các triệu chứng liên quan đến bệnh bạch cầu, chẳng hạn như mệt mỏi. Cố gắng sử dụng các loại thực phẩm chống ung thư trong chế độ ăn uống chẳng hạn như: Tất cả các loại rau lá xanh, rau họ cải, quả mọng (quả việt quất, quả mâm xôi, anh đào, dâu tây, quả dâu tằm, cẩu kỷ), kiwi, trái cây họ cam quýt, thực phẩm thực vật có màu cam và vàng (như khoai lang, bí ngô, cà rốt…), cùng với thịt hữu cơ, cá đánh bắt tự nhiên, trứng, các loại hạt và chất béo lành mạnh như dầu dừa, dầu ô liu, quả bơ… Mật ong tự nhiên, tỏi, thảo mộc, gia vị và giấm táo cũng hỗ trợ hệ thống miễn dịch của người bệnh và giúp chống viêm hạch bạch huyết.

Bỏ hút thuốc và uống nhiều rượu cũng như các loại thuốc gây nghiện khác.

Hạn chế tiếp xúc với chất độc, hóa chất và chất gây ô nhiễm tại nơi làm việc càng nhiều càng tốt. Nếu trước đây người bệnh đã được điều trị bằng hóa trị hoặc xạ trị, hãy nói chuyện với bác sĩ về nguy cơ mắc bệnh của người bệnh, bao gồm cả bệnh bạch cầu.

Biết tiền sử gia đình của người bệnh. Cho con cái khám sàng lọc khi còn nhỏ nếu có bất kỳ thành viên nào trong gia đình mắc bệnh bạch cầu hoặc ung thư ảnh hưởng đến hệ thống bạch huyết. Điều trị sớm có thể giúp cải thiện khả năng phục hồi.

Duy trì cân nặng khỏe mạnh bằng cách ăn một chế độ ăn giàu chất dinh dưỡng và tập luyện. Tập thể dục giúp tăng cường hệ thống miễn dịch và có thể giúp ngăn ngừa béo phì.

Nếu người bệnh bắt đầu có các triệu chứng mới, không rõ nguyên nhân như sốt, yếu, đau hoặc kiệt sức kéo dài hơn một đến hai tuần, hãy đến gặp bác sĩ để được đánh giá. Nhiều triệu chứng bệnh bạch cầu cũng có thể do các nguyên nhân khác, vì vậy bác sĩ sẽ loại trừ các tình trạng khác có thể là nguyên nhân.

TS. Lương y Phùng Tuấn Giang

Chủ tịch Viên Nghiên cứu phát triển Y dược Cổ truyền Việt Nam

Chủ nhiệm Nhà thuốc Thọ Xuân Đường