Thiên môn chùm (Asparagus raosus) là loàitrong họ Măng tây (Asparagaceae), với đặc trưng bởi nhữn lá nhỏ hình kim, phần non của thân (mầm măng)có thể ăn được và được coi như một loại rau với vị ngon, ngọt mát. Rễ loại cây này mọng, phát triển thành chùm như chính tên gọi của nó. Dược liệu bào chế từ rễ Thiên môn chùm đã được sử dụng trong y học cổ truyền Ấn Độ trong nhiều thế kỷ, chủ yếu là điều trị các vấn đề liên quan đến sức khoẻ và khả năng sinh sản của phụ nữ.
Cây Thiên môn chùm
1. Đặc điểm thực vật
Khi đề cập đến họ Măng tây, người ta có thể nghĩ đến hình ảnh loại rau hình giáo mác. Những mầm măng của Thiên môn chùm cũng tương tự nhưng không phải loại Măng tây (Asparagus officinalis) vẫn thường được dùng trong thực phẩm. Thiên môn chùm là một cây leo lâu năm, có nhiều nhánh, cao trên 6m, thường leo lên thân và sống dưới tán loại thực vật khác. Các cành có những dải lá hình kim, màu xanh bóng. Một đặc điểm của hầu hết các loài thuộc họ Măng tây là cành của chúng là bộ phận sản xuất chất diệp lục chủ yếu.Các thân cây Thiên môn chùm có gai cong trên cành chính, dài khoảng 3cm, ở các cành nhánh gai ngắn hơn nhiều. Hoa Thiên môn chùm nhỏ, nở thành cụm, màu trắng, dễ thấy, có mùi thơm đậm. Quả màu đỏ như màu quả mâm xôi.
2. Sinh thái và phát triển
Thiên môn chùm phát triển phổ biến trong các khu rừng lá rộng, xuất hiện dọc theo những con suối hoặc trong các thung lũng núi ở độ cao trên 1000m. Loại cây này đã được tìm thấy ở miền nam Tây Tạng, Nepal, Bhutan, Myanmar, Pakistan, Ấn Độ, Châu Phi, Madagascar và Úc,là những nơi có khí hậu ấm áp.
Rễ củ của cây Thiên môn chùm lâu năm tạo thành bó, mỗi củ dài 15 – 20cm, đường kính 1,3 – 1,5cm, được bao phủ bởi một lớp vỏ mỏng màu nâu nhạt gần giống như vỏ khoai tây. Rễ củThiên môn chùm được dùng làm thuốc trong y học cổ truyền.
Ngoài những vùng tự nhiên, Thiên môn chùm được trồng trong vườn nhà để làm cảnh vì cây đẹp và hoa thơm. Đôi khi loại cây này còn được trồng số lượng lớn để sử dụng thuốc.Thiên môn chùm được nhân giống vô tính từ rễ bên tại gốc của cây hoặc hữu tính từ hạt (thường dùng phương pháp vô tính). Để cho cây trồng tăng cường dinh dưỡng trước khi trồng, rễ được nhúng vào hỗn hợp phân bò với bùn sông và trồng vào ngày hôm sau.
3. Công dụng của Thiên môn chùm đối với sức khỏe
Theo đông y, Thiên môn chùmcó tác dụng làm dịu và làm mát cơ thể, giúp điều trị trình trạng suy nhược cơ thể. Những phụ nữ gặp những vấn đề về sức khỏe sinh sản như: Vô sinh, giảm ham muốn tình dục, dọa sẩy thai, ít sữa, tắc tia sữa, rối loạn kinh nguyệt, triệu chứng tiền mãn kinh… sử dụng Thiên môn chùm để cải thiện sức khoẻ sinh sản, tăng sức sống và làm cuộc sống của họ hạnh phúc hơn.
Ngày nay, Thiên môn chùm đã trở thành loại dược liệu phổ biến trên toàn thế giới, những chế phẩm từ Thiên môn chùm có tác dụng làm tăng chức năng sinh sản ở phụ nữ. Loại dược liệu này đã được khoa học chứng minhlàm giảm các triệu chứng của hội chứng tiền kinh và mãn kinh (bốc hỏa, ra mồ hôi trộm, khô âm đạo…). Ngoài ra, Thiên môn chùm cũng được sử dụng để làm thuốc bổ, dịu chứng khó tiêu, phòng ngừa viêm loét dạ dày và lợi sữa ở những phụ nữ đang nuôi con bú.
Thiên môn chùm làm tăng khả năng sinh sản và thường được sử dụng để điều hòa kinh nguyệt, đặc biệt là rối loạn kinh nguyệt do stress hoặc do bệnh tại phụ khoa. Một nghiên cứu trên chế phẩm có chứa Thiên môn chùm trên một nhóm phụ nữ đã chứng minh hiệu quả làm giảm đau bụng kinh, rong kinh và cải thiện các triệu chứng của hội chứng tiền mãn kinh
Nghiên cứu khác trên những phụ nữsau khi sinh, dùng Thiên môn chùmđơn độc và kết hợp với các loại thảo dược liệu có tác dụng giúp tăng cường sản xuất sữa mẹ thấy rõ tác dụng lợi sữa.
Có một số nghiên cứu xác nhận tác dụng bảo vệ của Thiên môn chùm trên đường tiêu hóa. Các nghiên cứu trên động vật thực nghiệm cho thấy Thiên môn chùm có hiệu quả như Ranitidine (thuốc đối kháng histamin H2, giảm tiết axit dạ dày, chống lại sự hình thành loét dạ dày). Nghiên cứu lâm sàng, thấy rằng Thiên môn chùm làm tăng nhu động cơ trơn ruột, qua đó giúp đẩy nhanh quá trình tiêu thực phẩm.
4. Cách sử dụng
- Trà: Mỗi lần dùng 1 muỗng cà phê dược liệu Thiên môn chùm khô trong hãm với nước nóng trong 15 phút. Uống từ 1 – 2 lần mỗi ngày.
- Cao khô, chiết xuất từ Thiên môn chùm: Mỗi ngày dùng 500 mg, chia 2 lần.
- Các chế phẩm có chứa Thiên môn chùm: Thực hiện theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất.
• Chú ý: Thiên môn chùm an toàn và được dung nạp tốt nếu được sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, loại dược liệu này được khuyến cáo không nên sử dụng trong thời kỳ mang thai.
.gif)
