.jpg)
Các y văn Ấn Độ cổ đại nói đến Nhân sâm như là một loại thực vật sinh động với sức mạnh kỳ diệu. Người Hàn Quốc tin rằng lá Nhân sâm phát ra ánh sáng như ánh mặt trăng, nhưng thực tế đó là do những người săn sâm đã quét dạ quang để tạo ra sự rạng rỡvà bắn mũi tên về phía đóđánh dấu vị trí của cây sâm để tạo sự quý giá về nguồn gốc của nó và có thể được thu hoạch sau, họ phải thanh lọc cơ thể, giữ thuần thiết trước khi thu hoạch loại thảo dược tôn kính này. Việc săn sâm khó khăn và nhiều nguy hiểm, nhưng khi đạt được thì đó là phần thưởng lớn. Do đó, nhân sâm hoang dã ở Trung Quốc, Hàn Quốc đã được thu hoạch gần như tuyệt chủng vào những năm 1600. Sự khám phá ra Nhâm sâm ở Bắc Mỹ vào đầu những năm 1700 khiến cho Nhân sâm nhiều trở lại. Một số doanh nhân Mỹ và các nhà thám hiểm đã tham gia thương mại Sâm có lợi nhuận, vô số tấn Nhân sâm Mỹ đã được chuyển tới Châu Á.
1. Đặc điểm thực vật, sinh thái
Nhân sâm (Panax ginseng), họ Cuồng cuồng (Araliaceae) là loại cây thân thảo, sống nhiều năm. Rễ phình thành củ thuôn dài, phân nhánh ở giữa nhìn giống hình người nên được gọi là Nhân sâm. Thân mảnh, mọc đứng, không phân nhánh. Lá kép chân vịt, mọc vòng, gồm 5 lá chét, 3 lá ở giữa lớn hơn 2 lá bên, hình bầu dục, dài 4 – 15cm, rộng 2 – 6cm, mép có khía răng. Cụm hoa mọc ở đầu thân thành hình tán hình bán cầu; hoa tạp tính, màu hồng đỏ, cuống mảnh; đài khía 5 răng không rõ; tràng 5 cánh mỏng; nhị 5. Quả mọng, nhỏ, khi chín màu đỏ. Mùa hoa: Tháng 3 – 5; mùa quả tháng 6 – 8.
Nhân sâm châu Á thường phát triển ở các sườn núi giàu dinh dưỡng ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Nga và hòn đảo phía bắc Hokkaido, Nhật Bản. Nhân sâm Mỹ phát triển trên các sườn núi nhiều mùn, đá, dốc, mát mẻ ở miền đông Hoa Kỳ.Ngày nay, Nhân sâm tự nhiên rất hiếm hoi, nguồn cung cấp trên thế giới chủ yếu là sâm trồng, thường trồng ở vùng đông bắc Trung Quốc và Hàn Quốc.
Nhân sâm là cây trồng đòi hỏi đất đai phong phú, ẩm ướt, nhiều mùn núi và cần ít nhất 80% có bóng che phủ. Nhân sâm sinh sản hữu tính bằng hạt, đòi hỏi một phương pháp xử lý hạt trước để kích thích nảy mầm. Hạt có thể mất đến 2 năm để nảy mầm. Củ Sâm thường thu hoạch sau năm thứ 4 hoặc 5.
2. Tác dụng và ứng dụng
Tên chi Panax có nguồn gốc từ panakos Hy Lạp, có nghĩa là “chữa được tất cả bệnh”.
Thành phần hóa học chủ yếu của Nhân sâm là các saponin triterpen. Ngoài ra còn có chứa đường, tinh dầu, dẫn chất pyran – 4 – on, các flavonoid, nên tác dụng dược lý của Nhân sâm rất đa dạng.
Nhân sâm là một loại thảo dược giúp tăng cường cơ chế bảo vệ tự nhiên của cơ thể để chữa bệnh, tăng sức khỏe. Ngày nay, cho Nhân sâm được dùng làm thuốc bổ, giúp tăng cường hệ thống miễn dịch, đặc biệt đối với bệnh nhân lớn tuổi. Đặc biệt Nhân sâm giúp tăng cường hệ thống thần kinh ở những người sa sút trí tuệ, căng thẳng về tình cảm kéo dài, gắng sức và mệt mỏi. Sâm cũng có thể giúp kiểm soát bệnh đái tháo đường, giảm cholesterol, tăng tinh thần, chống oxy hóa, cải thiện tuần hoàn và bảo vệ chống lại một số loại ung thư nhất định.
Tác dụng của Nhân sâm với bệnh nhân sa sút trí tuệ:
- Nhân sâm có tác dụng đặc biệt với hệ thần kinh trung ương. Nhân sâm tăng cường quá trình hưng phấn của vỏ đại não, đồng thời có thể tăng cường quá trình ức chế, cải thiện tính linh hoạt của hoạt động thần kinh, hồi phục bình thường khi có sự rối loạn 2 quá trình trên. Nhân sâm làm tăng khả năng học tập, tăng trí lực rõ ràng trên các thử nghiệm lâm sàng. Nhân sâm làm tăng tổng hợp và giải phóng acetylcholine, đồng thời giảm lượng serotonin trong não trên thực nghiệm. Nhân sâm cải thiện giấc ngủ rõ rệt, liều lớn có tác dụng gây trấn tĩnh.
- Nhân sâm có tác dụng sinh thích nghi, bảo về cơ thể khỏi các yếu tố độc hại, điều hòa nội tiết nên giúp tăng cường sức khỏe cho bệnh nhân sa sút trí tuệ (rối loạn hoạt động thần kinh dẫn đến rối loạn hoạt động thể chất).
- Nhân sâm có tác dụng cải thiện tuần hoàn, tăng sinh hồng cầu làm tăng nuôi dưỡng não trên bệnh nhân sa sút trí tuệ.
Theo y học cố truyền, sinh Nhân sâm (Nhân sâm sống) vị ngọt, đắng, tính mát (cam khổ vi lương). Vị ngọt bổ dương, vị đắng tính hơi hàn có công năng bổ âm. Thục Nhân sâm (Nhân sâm đã chế chín) vị ngọt tính ấm (cam ôn), có tác dụng đại bổ nguyên khí.
Nhân sâm có thể dùng đơn độc hoặc phối ngũ với các vị thuốc khác trong các phương thuốc đông ychữa bệnh. Mỗi ngày dùng 4 – 12g dược liệu hoặc 10 – 20g Nhân sâm tươi. Tốt nhất trước khi sử dụng Nhân sâm cần được sự tư vấn từ thầy thuốc để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Bác sĩ: Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)
.gif)
