LAN KIM TUYẾN – THẢO DƯỢC QUÝ CHỮA BỆNH
Đất nước Việt Nam chúng ta có rất nhiều loại thảo dược quý hiếm, có giá trị cao về mặt kinh tế cũng như trong điều trị bệnh. Trong vô vàn loài thảo dược ấy có cây lan kim tuyến – một trong những thảo dược có nhiều tác dụng quý mà không phải ai cũng biết. Cùng nhà thuốc Thọ Xuân Đường tìm hiểu về thảo dược lan kim tuyến.
1. Mô tả dược liệu
- Danh pháp khoa học:
Anoectochilus roxburglihayata, thuộc họ Lan Orchidaceae
- Tên gọi khác:
Lan gấm, cỏ nhung, cây kim cương, kim tuyến liên, sơn thạch tùng
- Phân bố:
Cây lan kim tuyến ưa sống ở những triền núi đá vôi, men theo những khe suối dưới tán rừng rậm ở độ cao từ 500-1600m. Ở Việt Nam cây lan kim tuyến có nhiều ở vùng núi phía Bắc (Yên Bái, Lào Cai, Lai Châu, Cao Bằng, Tuyên Quang, Hòa Bình), vùng núi rừng Tây Nguyên (Lâm Đồng, Kon Tum…), Đà Lạt...
- Đặc điểm dược liệu:
Cây lan kim tuyến thuộc loài địa lan có thân bò rồi đứng, cây chỉ cao khoảng 25cm. Thân cây lan kim tuyến tròn, mọng nước có nhiều nách. Lá cây có hình trứng hoặc hình elip với bề mặt nhẵn dài khoảng 3-4cm, rộng 2-3cm. Mặt lá phía trên có màu xanh đen, mặt dưới có màu tím đỏ. Điểm đặc biệt là gân lá nhỏ có màu vàng kim rất đẹp mắt, từ gân chính chia ra thành nhiều gân lá nhỏ phân bổ như mạng nhện nên mới có tên là kim tuyến liên.
Vào khoảng tháng 7-9 âm lịch hàng năm cây có thể ra hoa, hoa mọc thành từng cụm. Bông hoa màu trắng, nhụy có lông. Quả chín vào tháng 12 tới tháng 2 năm sau. Cây có thể sinh sản vô tính chủ yếu là chồi và thân rễ.
2. Vị thuốc từ lan kim tuyến
- Bộ phận dùng: Toàn thân cây lan kim tuyến
- Thu hái: Thời điểm thu hái quanh năm, người dân thường đi cắt phần thân cành phía trên cây lan kim tuyến, phần rễ giữ lại để cây phát triển. Sau đó đem về rửa sạch rồi dùng tươi, hoặc đem phơi sấy khô dùng dần
- Thành phần hóa học
Trong lan kim tuyến có các hoạt chất như beta-D-glucopyranosy, succinic acid, palmitic acid, stearic acid, beta-sitosterol và nhiều hoạt chất quý, các acid amin quý khác.
- Một số nghiên cứu về lan kim tuyến:
Bằng sáng chế Mỹ US 9072770 do Cục sở hữu trí tuệ Hoa Kỳ cấp ghi nhận: Lan kim tuyến Anoectochilus formosanus Hayata được người Đài Loan gọi là “Vua Thảo Dược” vì các tác dụng dược lý đa dạng của nó, các tinh chất có trong cây lan gấm như beta-D-glucopyranosyl-(3R)-hydroxybutanolide, stearic acid, palmitic acid, beta-sitosterol, succinic acid, p-hydroxy benzaldehyde, daucosterol, methyl 4-beta-D-glucopyranosyl-hutanoate, p-hydroxy cinnamic acid and o-hydroxy phenol giúp giảm huyết áp và đường huyết, bảo vệ gan và tăng cường miễn dịch. Do đó, Lan Kim Tuyến Anoectochilus formosanus Hayata thường được dùng như một bài thuốc dân gian để điều trị xơ gan, tiểu đường và bệnh tim mạch.”
Bằng sáng chế Mỹ US 7033617 năm 2006 được công bố: “ Sử dụng các chiết xuất thực vật của Lan Kim tuyến và các phần dẫn xuất để làm thảo dược, thực phẩm bổ sung, chức năng cho việc phòng ngừa hoặc điều trị các khối u ác tính”.
- Tính vị và tác dụng của lan kim tuyến
Theo đông y, lan kim tuyến có vị ngọt, hơi chát, tính Hàn
Có tác dụng thanh nhiệt tiêu đờm, giải độc, trị phong thấp, tăng cường sức khỏe. Được ứng dụng trong chữa thần kinh suy nhược, ho khan, đau họng, cao huyết áp, suy thận, di tinh…
- Cách dùng:
Dùng tươi: Mỗi ngày dùng khoảng 20g lan kim tuyến tươi sắc uống
Dùng khô: Mỗi ngày dùng khoảng 5g lan kim tuyến khô sắc nước uống
Dùng ngoài: Giã nát lan kim tuyến tươi rồi đắp vào vùng vết thương sưng đau
Ngâm rượu: 1kg lan kim tuyến ngâm với 5 lít rượu trắng, sau 30 ngày có thể sử dụng
Nói chung tác dụng của lan kim tuyến được báo chí Đài Loan, Nhật Bản nhắc tới rất nhiều và được săn lùng với giá rất cao, có khi lên tới vài chục triệu đồng 1 kg lan kim tuyến. Tại Việt Nam vẫn chưa có công trình nghiên cứu khoa học về loài cây này vì vậy quý bạn đọc nên tham khảo ý kiến y bác sĩ trước khi sử dụng.
.gif)
